Εφημερίδα Εμπρός 13/5/1909

Αι σφαγαί των Αδάνων.

Φρικιαστικαί λεπτομέρειαι.

Αι καταστροφαί των Ελλήνων.

Τι διηγείται η διδασκάλισσα των Αδάνων.

Εις το επί της οδού Αλκιβιάδου 5^ου «Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης» είδομεν χθές το απόγευμα την αφιχθείσαν διδασκάλισσαν Αδάνων δεσποινίδα Αμαλίαν Μποροβίλη τελειόφοιτον του Αρσακείου.

Η συνομιλήτρια μας αυτόπτις μάρτυς των τελευταίων φρικαλεοτήτων τηε τουρκικής αγριότητος εν Αδάνοις, μας αφηγήθη ως εξής τα κατά τας σφαγάς:

- Είνε ανεκδιήγητα. Η αγριότης και ο φανατισμός του όχλου εξέσπασαν εν όλη αυτών τη σκηρότητα εις βάρος των απροστάτευτων κατοίκων των Αδάνων και των περιχώρων. Η μάχαιρα εύρε και πάλιν την ευκαιρίαν όπως κορέση την λύσσαν της εις το αίμα των ατυχών Χριστιανών. Αι λέξεις φρίκη και απανθρωπία είνε ολίγαι δια να παραστήσωσι το μέγεθος της τραγικότητος και της βδελυγμίας.

Η έναρξις των σφαγών.

- Αφορμήν εις τας σφαγάς έδοσεν ο φόνος δυο Τούρκων υπό ενός Αρμενίου. Τούτο προκάλεσε την μήνιν των Τούρκων οίτινες άλλως τε επερίμενον ευκαιρίαν όπως επιτεθώσι κατά των Αρμενίων. Ωπλίσθησαν τότε με ότι φονικό όργανον είχεν έκαστος και ήρχισαν το καταστρεπτικόν των έργον. Θέατρον της αγριότητος αυτών υπήρξε κατ’ αρχάς η αγορά. Καταστήματα και οικίαι διηρπάγησαν. Οι ευρισκόμενοι εις τους δρόμους αδιακρίτως εθνικότητος ασφάγησαν κατά τον αγριώτερον τρόπων.

Αθρόοι πυροβολισμοί καθ’ όλην την ημέραν εκρατούν εις φοβεράν συγκίνησιν και φόβον τους κατ’ ευτυχή σύμπτωσιν ευρεθέντες εις τας οικίας αυτών μη γνωρίζοντας περί της τύχης των εν τη αγορά ευρισκομένων οικείων των. Άπαντες έσπευδον να κρυβώσιν εις τα απώτερα μέρη της οικίας όπως σωθώσιν από την μαχαίραν του οργιάζοντος τουρκικού όχλου.

Κατά την πρώτην ημέραν των σφαγών οι Τούρκοι έσφαζον αδιακρίτως όποιον συνήντων εις τον δρόμον. Την ημέραν ταύτην εσφάγησαν και ουκ ολίγοι Έλληνες. Πολλοί των Αρμενίων αντέταξαν άμυναν. Εξήκοντα εξ’ αυτών εκλείσθησαν εις ένα πύργον οπόθεν επέγεραν μεγάλην θραύσιν εις του Τούρκους.

Η δευτέρα σφαγή.

Εις το κατακόρυφον όμως αυτής έφθασεν η αγριότης του όχλου, κατά την διάρκειαν των δευτέρων σφαγών, αίτινες έγιναν την 10^ην Απριλίου. Εις τας σφαγάς αυτάς επρωτοστάτησαν τα υπό την ηγεσίαν Νεοτούρκων αξιωματικών αολαιοτουρκικά τάγματα τα αποσταλέντα εις Άδανα προς καταστολήν της αιματοχυσίας. Οι στρατιώται ηνώθηασν με τους «μπασιμπουζούκους» και κατέστρεψαν ότι απέμεινεν από την πρώτην σφαγήν.

Κλεισμένοι εις το Ελληνικόν σχολείον όσοι είχον καταφύγει και τίνες Αρμένιοι παρηκολουθούν την φοβεράν αιματοχυσίαν.

Ο στρατός αντιληφθέις ότι εντός του σχολείου εκρύπτοντο Αρμένιοι, δεν κατέστρεψε μεν τούτο ίσως ένεκα σχετικής διαταγής την οποίαν είχε να φεισθή της ζωής των Ελλήνων, πυροβόλησεν όμως επανειλημμένως κατά των παραθύρων.

Η Δευτέρα σφαγή ήρχισεν από μίαν οικίαν πλησίον του σχολείου. Εντός της οικίας αυτής είχον κρυβή 10 Αρμένιοι. Οι τούρκοι εμπήκαν μέσα. Οι Αρμένιοι προ του κινδύνου προσεποιήθησαν ότι είνε Έλληνες.

- Αφού είσθε έλληνες γιατί κρύβεσθε. Εβγάτε έξω, απαντούν οι τούρκοι.

Πράγματι οι Αρμένιοι εβγήκαν εις τον δρόμον. Εν τω μεταξύ όμως οι Τούρκοι επληροφορήθησαν ότι τους γέλασαν και τους εφόνευσαν. Ότι όμως απομένει ανεξάλειπτον εν τη μνήμη μου είνε το αγριώτατον θέαμα της πυρκαϊάς. Τα άγρια σμήνη των βασιβουζούκων μη αρκεσθέντα εις την δια του σιδήρου καταστροφήν έθεσαν πύρ εις την πόλιν και κατέστρεψαν αυτήν. Τα δύο τρίτα αυτής έχουν γίνει τέφρα. Η αγορά και η Αρμενική συνοικία δεν υπάρχουσι πλέον.

Το πετρέλαιον ερρίπτετο με της τρόμπαις. Αι φλόγες εκ της πυρκαϊάς τηε καιόμενης πόλεως έφθαναν εις μεγίστην απόστασιν. Ευρισκόμεθα εις ενός τετάρτου της ώρας απόστασιν και όμως ησθανόμεθα σχεδόν την θερμότητα. Αι οιμωγαί των καιομένων ανθρώπων οίτινες κατά δεκάδες ερρίπτοντο εις την φωτιάν νομίζω ότι αντηχούσιν ακόμη εις τα αυτιά μου.
Τα πτώματα των σφαγέντων ερρίπτοντο εις τον Σάρον ποταμόν.